"Cómpre que o nomeamento, cesamento e entrevistas para ocupar a Fiscalía Anticorrupción sexan reunións públicas e sexan gravadas, tal como se fai en numerosos países" e nos nomeamentos do Consello Xeral do Poder Xudicial, do Tribunal Supremo e da Audiencia Nacional.

Así de contundente é a proposta entregada esta mañá ao Fiscal xeral do Estado, José Manuel Maza, por Jesús Lizcano, presidente de Transparencia Internacional (TI) en España, e o xurista peruano José Ugaz, secretario xeral de Transparency International, quen lle presentaron o documento elaborado pola devandita organización para erradicar a corrupción e potenciar o papel do Ministerio Público.

A proposta de TI considera "igualmente necesario" que o propio fiscal xeral faga públicos os nomeamentos de cargos como os fiscais decanos ou os delegados anticorrupción, entre outros, que se deberían de publicar tanto na propia web da Fiscalía como no Boletín Oficial do Estado, "cousa que agora non ocorre, xa que a súa inclusión non pasa por un Real Decreto", precisa o documento.

Esa é unha das 12 medidas expostas por Transparencia Internacional, que na súa reunión con Maza manifestáronlle o seu apoio para que "no menor tempo posible" se leve a cabo "a necesaria asunción por parte da Fiscalía da dirección da investigación penal", como ocorre nos países da nosa contorna.

O fiscal xeral foi reprobado esta mesma pola maioría do Congreso, xunto ao ministro de Xustiza, Rafael Catalá, e o propio fiscal Anticorrupción, Manuel Moix polas dúbidas sobre nomeamento deste último e a súa actuación na investigación dos casos Lezo e Tres por cento.

Maza considerou "moi interesantes" as conclusións de TI e expresou a necesidade de incrementar a autonomía dos fiscais a través dunha reforma do Estatuto Orgánico do Ministerio Fiscal.

Ademais da súa referencia directa á falta de publicidade nos nomeamentos, Transparencia Internacional cre urxente aprobar un Código Ético da Fiscalía Xeral, "que garanta ante a sociedade que as actuacións dos membros e o persoal dos distintos órganos e salas da Fiscalía respondan a uns principios de ética, integridade e transparencia" para fortalecer a credibilidade e confianza dos cidadáns cara á institución.

Suficiencia orzamentaria

Entre as medidas propostas ao fiscal xeral inclúese a necesidade dun orzamento propio para que o Ministerio Fiscal poida exercer de forma independente as súas funcións, fronte á súa actual dependencia financeira e orzamentaria do Poder executivo (Ministerio de Xustiza), que "supón unha evidente limitación na súa independencia".

O organismo internacional lembra que esta suficiencia orzamentaria xa estaba prevista no Estatuto Orgánico do Ministerio Fiscal aprobado en 2007, "disposición legal que dez anos despois non se chegou a cumprir".

E non queda aí a advertencia, senón que engade que o Grupo de Estados contra a Corrupción (GRECO) do Consello de Europa vén denunciando este feito, e nas súas Recomendacións ao Goberno de España (Informe 2013) establece a necesidade de impulsar a autonomía orzamentaria do Ministerio Fiscal "como mecanismo crucial para que a incoación dunha acción xudicial sexa, e pareza, imparcial, obxectiva e exenta de toda influencia indebida, en especial de natureza política".

Así mesmo, e en consonancia coa crise vivida estas últimas semanas ao redor da actividade e decisións da Fiscalía, TI insta a que se publiquen os plans de actuación dos fiscais xefes e dos fiscais de sala -"actualmente só se publican, e de forma efémera, os plans dos candidatos ás prazas destas Fiscalías", lembra-, e fan especial fincapé no que se refire á actuación do fiscal Anticorrupción, "para que os cidadáns poidan coñecer con certo detalle as actividades que desenvolven e as que teñen previstas".

Igualmente, aluden a que se fagan públicas as asignacións, modificacións ou revogacións de fiscais, tamén obxecto de controversia tras a decisión de Moix de cambiar aos fiscais dos casos Tres por cento e propiciar o traslado dos do caso Lezo.

Igualdade de xénero

Trasnparencia Internacional tamén critica que sexa o Ministerio de Xustiza quen se ocupe en exclusiva da dotación de novas prazas de fiscais, cando "ninguén mellor que a Fiscalía coñece as súas necesidades para que polo menos poida propoñer as dotacións anuais". 

En relación co cadro de persoal da Fiscalía, Transparencia avoga pola súa "progresivo rexuvenecemento" nos órganos centrais, cuxa idade media é de 58 anos, e demanda "un maior equilibrio" no acceso de mulleres a postos de responsabilidade, fronte ao 70% que agora ocupan os homes a pesar de representar tan só o 37% da carreira fiscal.

O presidente da Unión Progresista de Fiscais, Álvaro García Ortiz, sinalou a DXustiza que desde a súa asociación profesional "subscriben unha por unha" as propostas de Transparencia Internacional, que de modo singular coinciden coas que desde UPF viñéronse defendendo desde hai tempo, e con máis insistencia nas últimas semanas.

Os fiscais progresistas, que celebrarán o 2 e 3 de xuño o seu XXXII Congreso baixo o lema Pola autonomía da Fiscalía no seu compromiso cidadán, debaterán unha proposta de código ético e sobre o modelo de autonomía do Ministerio Fiscal e as súas garantías, "cuestións todas elas de suma relevancia e desgraciadamente en dúbida durante os últimos meses".